نقش علوفه گاو شیری در تنظیم جیره باکیفیت

علوفه گاو شیری مواد مغذی و فیبر مؤثر مورد نیاز گاو برای افزایش هضم پذیری کل جیره را تأمین می کند چرا که شکمبه نشخوارکننده ها برای خوردن علوفه طراحی شده است و کیفیت علوفه گاو شیری بر پایه دستیابی به تولید بالا، سلامت، عملکرد مفید و بازده بالا در گله گاو شیری می باشد. ترکیبات، هضم پذیری و شکل فیزیکی علوفه عملکرد گاو را محدود می کند.

علوفه گاو شیری با کیفیت مناسب خوراکی است که مواد مغذی مورد نیاز گاو و فیبر مؤثر کافی را برای گاو فراهم کند بدون اینکه افراد رامجبور به تغییر دستور العمل تنظیم جیره خوراک دام کند.

کیفیت جیره مشخص می کند که چه مقدار از آن را می توانید در جیره استفاده کنید و چه میزان از مواد خوراکی لازم است که به جیره اضافه شود اما کیفیت علوفه گاو شیری را نمی توان به تنهایی تعریف کرد و باید آن را بر اساس محتوای جیره و اینکه چقدر می تواند به عملکرد گاو کمک کند قضاوت کرد.

مرحله اول: اندازه گیری مقدار علوفه گاو شیری

اولین کاری که در رابطه با ترکیبات و هضم پذیری علوفه باید انجام داد، اندازه گیری دقیق مقادیر آنها است. نمونه را از خوراکی که گاو می خورد برداشته شود. در غیر این صورت آنالیز ترکیبات و هضم پذیری مفید نخواهد بود.

فیبر حلال در شوینده خنثی بخشی از علوفه است که شکل فیزیکی آن عمل نشخوار را تحریک می کند و سرعت هضم آن بسیار کمتر از دیگر بخش های فیبر است. اندازه گیری هضم پذیری فیبر (NDFD) ابزاری فراهم می کند که پتانسیل فیبر خوراک دام را برای برآورده کردن نیازهای تغذیه ای گاو مشخص می کند. این اندازه گیری حجم به ارزیابی این موارد به دامدار کمک می کند: 1- میکروب ها تا چه حد می توانند برای تولید مواد مغذی گاو عمل تخمیر را انجام دهند. 2- چه میزان علوفه می تواند به گاو بخوراند بدون اینکه شکمبه او را با فیبر آهسته هضم پر کند . هرچه NDFD بیشتر باشد کیفیت علوفه کمتر می شود. اندازه NDFD  در چندین مرحله برآورد می شود و چون از طریق میکروب های شکمبه تخمیر می شوند بنابراین نسبت به برآورد پروتئین خام که فقط دارای یک اندازه شیمیایی کامل در خوراک است، متغیرتر است. به طور متوسط در آزمایش های انجام شده نشان داده شد که اندازه های ارزیابی شده 30 NDFD  ساعته نمونه خوراک دام در دامنه 4.9± درصد از میانگین قرار دارد (یک نمونه NDFD با میانگین 50 درصد را در نظر بگیرید، دامنه این مقادیر در آزمایشگاه بین 45 تا 55 درصد خواهد بود). مقادیر در هر آزمایشگاه می توانند متفاوت باشند، تغییرات نرخ تخمیر به تفاوت بین نمونه ها در ساعت های اولیه تخمیر مربوط است.

بخش دیگر علوفه ها، کربوهیدرات های غیرعلوفه ای (NFC) هستند که تخمین زده شده است تا 98 درصد هضم پذیر هستند. این هضم پذیری عمدتا به علت کربوهیدرات های حلال در آب است (قند، اولیگوساکارید، فروکتان) اما الزاما به خاطر نشاسته نیست. هضم نشاسته تحت تأثیر میزان آسیاب شدن خوراک، تخمیر و ساختار ماتریکس پروتئین می باشد.

هضم پذیری و عملکرد علوفه گاو شیری

فهرست اصلی نیاز گاو شیری :

• مواد خوراکی قابل هضم که  نیاز تغذیه ای گاو شیری را فراهم می کند.
• فیبر مؤثر که دارای ساختاری است که عملکرد شکمبه را حفظ می کند و در برابر اسیدوز شکمبه ای از شکمبه مراقبت می کند.
• برخی از بخش های خوراک دام که قابل هضم نیستند و می توانند از شکمبه عبور کنند و برای هضم بیشتر به روده کوچک برسند.

علاوه بر آن لازم است تا با توجه به محدودیت فیزیکی شکمبه از لحاظ پرشدن، علوفه ای فراهم شود که از کاهش مصرف جلوگیری کند، در عین حال فیبر کافی برای حفظ عملکرد شکمبه و سلامت گاو فراهم کند.

نرم افزار NRC در سال 2001 تلاش کرد برای NDF، NDF علوفه و کربوهیدرات غیر فیبری (NFC) توصیه هایی ارائه دهد. میزان علوفه گاو شیری و فیبر لازم برای حفظ تولید خوب در گله نیز با توجه به نوع (NFC) خوراک متغیر است .

هرچه NDF علوفه افزایش یابد،  NFC یا نشاسته بیشتری می توان اضافه کرد. اگر شرایط به گونه ای باشد که گاو در وعده های خوراکی غلات زیادی بخورد، خوراک را جدا کند، خوراک را ببلعد، از تنش گرمایی رنج ببرد یا منابعی از نشاسته با سرعت تخمیر بسیار بالا مصرف کند (پوسته ذرت با رطوبت بالا، جو یا گندم خوب آسیاب شده)، به عنوان یک موضوع مدیریتی پرخطر محسوب می شود که برای جلوگیری از مشکلات هضمی، NDF  بیشتر و NFC کمتر اضافه شود.

علوفه با کیفیت مناسب مواد مغذی و فیبر مؤثر مورد نیاز گاو برای افزایش هضم پذیری کل خوراک دام را تأمین می کند در حالیکه علوفه گاو شیری با کیفیت نامناسب تأثیر معکوس به همراه دارد.

توصیه های NRC در هنگام تنظیم میزان NDF علوفه گاو شیری و هضم پذیری آن:

• NDF علوفه باید 75 درصد NDF کل را تشکیل دهد.
• NDF علوفه باید به نحوی تنظیم شود که 0.8 تا 1 درصد وزن بدن گاو را تشکیل دهد.
• اگر هدف این است که NDFD کل جیره را طوری تنظیم شود که مواد مغذی تأمین شود، لازم است که بین هضم پذیری علوفه، میزان NDFD علوفه که می توان به گاو بخورانید بدون اینکه مصرف مخدوش شود و میزان NDF غیرعلوفه ای که به صورت مکمل برای فراهم کردن NDF قابل هضم و حفظ مصرف نشاسته در حد قابل قبول به گاو خورانده می شود تعادل صورت بگیرد.

مقدار NDF علوفه گنجانده شده شاخصی است برای اطمینان حاصل کردن از این موضوع که گاو، فیبر مؤثر فیزیکی کافی برای حفظ عملکرد شکمبه ونشخوار موثر  برای ایجاد موازنه بین تخمیر نشاسته و سایر NFC ها را دریافت می کند. اگر فیبر تخمیر شود (به سرعت و به میزان زیاد) یا از لحاظ اندازه کاهش یابد عبور می کند و به اندازه کافی در شکمبه باقی نمی ماند که بتواند مؤثر واقع شود و برعکس اگر فیبر به طور آهسته تخمیر شود می تواند مدت طولانی در شکمبه باقی بماند و مؤثر باشد.

علوفه ذرت سیلوئی خوراکی است که تأثیر هضم پذیری را بر مؤثر بودن فیبر نشان می دهد. تغذیه ذرت سیلوئی ، هضم پذیری فیبر کل دستگاه گوارش را به اندازه ای که ارزیابی های آزمایشگاهی NDFD پیشنهاد می دهد افزایش نمی دهد اما مصرف ماده خشک و پر و خالی شدن شکمبه از NDF افزایش می یابد. توضیحی که برای این نتایج می توان ارائه داد این است که ذرت یا ذرت سیلوئی با هضم پذیری بیشتر، شکسته می شود و قبل از اینکه کاملا تخمیر شود سریع تر از شکمبه عبور می کند.

هنگامی که جیره به منظور برآورده کردن نیازهای تغذیه ای بر اساس ترکیب و هضم پذیری خوراک دام تنظیم می شود هیچ راه مطلقی وجود ندارد که از پیش تعیین کند که آیا ترکیبات NDF علوفه و هضم پذیری آن، فیبر مؤثر را به میزان بیش از اندازه، کافی یا غیر کافی فراهم می کند. لازم است که گاوها در نظر گرفته شوند، گاوها تنها منبع برای ارزیابی دقیق میزان فیبر مؤثر در جیره هستند، در حال نشخوار بودن حداقل 50 درصد از گاوها نشان دهنده کافی بودن فیبر مؤثر جیره است، اگر در حال خوابیدن، آشامیدن و یا در گرما نباشند. در میان این گاوها، فقط مدفوع 5 درصد این گاوها ممکن است غیر طبیعی و مانند دیگر گاوها نباشد (به نظر می رسد هیچ اثری از بیماری یا جداسازی خوراک دام در آنها دیده نمی شود) و به نوعی تعداد کمی مدفوع شل یا حاوی فیبر بلند (طولانی تر از 2.5 سانتیمتری) دارند.

هضم پذیری نشاسته با افزایش مدت زمانی که دانه ذرت در سیلو می ماند افزایش می یابد بنابراین آنالیز تجزیه پذیری نشاسته ذرت سیلو شده به علت تغییر، باید در گذشت زمان صورت بگیرد. مشکلی که در تنظیم جیره وجود دارد این است که هضم پذیری نشاسته در سیلو یا ذرت یا رطوبت بالا، یک هدف متغیر است.

زمانی که ذرت با محتوای رطوبتی مناسب (۳۲ تا ۳۵ درصد) در کل زمستان در سیلو بماند، تخمیرپذیری نشاسته ممکن است به طور چشمگیری افزایش یابد.

ممکن است که برای اجتناب از کاهش هضم لازم باشد استفاده از نشاسته با سرعت تخمیر بالا در جیره محدود شود. وقتی که میزان نشاسته ذرت سیلو شده  بالا باشد (بیشتر از ۳۰ درصد ماده خشک) و ذرت سیلوئی بخش اعظم علوفه گاو شیری در جیره را تشکیل دهد این موضوع ممکن است مشکل ساز باشد.

علوفه گاو شیری با کیفیت مناسب

در مورد خوراندن علوفه با کیفیت بالا صحبت شد ولی آنچه که باید برآن متمرکز شد کیفیت مناسب علوفه است. علوفه گاو شیری با کیفیت مناسب خوراکی است که مواد مغذی مورد نیاز گاو و فیبر مؤثر کافی را برای گاو فراهم کند بدون اینکه افراد را به سرپیچی از دستور العمل تنظیم جیره وسوسه کند.

علوفه با NDFD بالا یا کم، می توانند مشکل ساز باشند. NDF که افزایش می یابد، هضم پذیری فیبر به نوعی کاهش می یابد. معمولا در میزان خوراندن چنین علوفه ای محدودیت هایی وجود دارند بدون اینکه جذب و مصرف مواد مغذی قابل هضم کاهش یابد. درصد نشاسته نباید بیشتر از 25 تا 28 درصد باشد.

منابع فیبری قابل تخمیر از قبیل پوسته سویا می توانند از مواردی باشند که می توان به مواد خوراکی قابل هضم اضافه کرد بدون اینکه مصرف نشاسته بیش از اندازه محدود شود. خوراندن بیش از حد نشاسته الزاما نیازهای انرژی گاو را تأمین نمی کند و می تواند گله را درگیر اختلال هضم کند تا جائی  که عملکرد، هضم پذیری، بازده خوراک و درآمد کاهش یابد.