تنظیم جیره گاو پیش از زایش از نظر کلسیم و انرژی

تنظیم جیره گاو پیش از زایش از نظر کلسیم و انرژی با توجه به افزایش چشمگیر نیاز دام به کلسیم در زمان زایمان از اهمیت بسیار بالایی برخوردار می باشد.

یکی از مواردی که هنگام تنظیم جیره گاو پیش از زایش بالاترین اهمیت را دارد تنظیم جیره با توجه به افزایش چشمگیر نیاز دام به کلسیم در زمان زایمان می باشد. برای تولید شیر به میزان زیادی به کلسیم نیاز می باشد زیرا شیر تقریباً حاوی تا ۱.۲۱ گرم (در گاوهای هلشتاین) و تا ۱.۴۵ گرم (در گاوهای جرسی) کلسیم به ازای هر کیلوگرم شیر تولید شده می باشد.

چرا باید به کلسیم جیره گاو پیش از زایش توجه شود؟

کلسیم یک ماده معدنی ضروری است که به استحکام استخوان، عملکرد ماهیچه، عملکرد سیستم ایمنی و بسیاری دیگر از فرآیندهای حیاتی منجر می شود. اگر بدن با کمبود کلسیم مواجه شود عملکرد این فرآیندها محدود می شود. کمبود کل کلسیم خون هیپوکلسیمی بالینی یا تحت بالینی نامیده می شود. در هیپوکلسیمی بالینی (تب شیر) غلظت کل کلسیم در سرم خون کمتر یا برابر با ۵.۵ میلی گرم بر دسی لیتر می باشد. در هیپوکلسیمی تحت بالینی غلظت کل کلسیم در سرم خون کمتر یا برابر با ۸.۵ میلی گرم بر دسی لیتر می باشد.

تب شیر اگر سریع درمان نشود نیز می تواند به مرگ منجر شود، در حالی که هیپوکلسیمی تحت بالینی با خطر بالای ابتلا به دیگر ناهنجاری های متابولیسمی گاوهای تازه زا از قبیل کتوز، عفونت رحمی، جابه جایی شیردان و جفت ماندگی مرتبط می باشد. علاوه بر آن، هیپوکلسیمی تحت بالینی نسبت به تب شیر درصد بالاتری از گله را مبتلا می کند (۶۵ درصد در مقابل ۲ درصد) و تشخیص آن سخت می باشد زیرا هیچ علائم مشهودی در گاو مشاهده نمی شود. کل هزینه هیپوکلسیمی تحت بالینی شامل کاهش تولید شیر و درمان بیماری های مرتبط می باشد. به این دلیل که درصد بالاتری از گله به هیپوکلسیمی تحت بالینی مبتلا می شوند و نسبت به هیپوکلسیمی بالینی هزینه بالاتری را برای گاودار ایجاد می کند.

در سال ۱۹۹۱، محققین دانشگاه ویسکانسین شیوع هیپوکلسیمی را به طور مستقیم با کلسیم جیره قبل از زایش مرتبط دانستند. به طوری که معتقد بودند مقدار ۱.۶ درصد کلسیم (بر اساس ماده خشک) بالاترین خطر را دارد و توصیه کردند که کلسیم جیره برای کاهش خطر باید کمتر یا بیشتر از این مقدار باشد. این یافته توصیه های مهم در مورد محدود کردن مصرف کلسیم جیره به زیر نیازهای نگهداری (کمتر از ۴۰ گرم در روز) در جهت تحریک ترشح هورمون پاراتیروئید را تأیید کرد. با وجودی که این رویکرد در پیشگیری از ابتلا به تب شیر مؤثر بود ولی پائین نگه داشتن مصرف کلسیم جیره چالش اساسی می باشد. این رویکرد، پیشگیری از بروز هیپوکلسیمی را با استفاده از جیره اسیدوژنیک پیش از زایش ممکن دانسته است.

آنيونهاي مهم جيره عبارتند از : كلر ، گوگرد و فسفر . كاتيونهاي مهم هم شامل سديم ، پتاسيم ، كلسيم و منيزيم است . اختلاف آنيون ـ كاتيون با تفريق اكي والان وزني ( وزن مولكولي تقسيم بر بار يوني ) آنيونها از اكي والان وزني كاتيونها محاسبه مي شود . جيره هايي كه كاتيون آنها نسبت به آنيون آنها بيشتر است يا بالانس آنيون ـ كاتيون مثبت دارند به عنوان جيره هاي قليايي شناخته مي شوند . به عبارت ديگرجيره هايي كه كاتيون آنها نسبت به آنيون آنها كمتر است يا بالانس آنيون ـ كاتيون منفي دارند به عنوان جيره هاي اسيدوژنیک  شناخته مي شوند .

جیره اسیدوژنیک چیست؟

جیره اسیدوژنیک، PH  ادرار و خون را کاهش می دهد. در اغلب موارد استفاده از آنیون سولفات ها و مکمل کلرید، تفاوت آنیون-کاتیون (DCAD) جیره را کاهش می دهد. خوراندن جیره های اسیدوژنیک گاوها را در وضعیت اسیدوز متابولیکی جبران شده قرار می دهد. در این وضعیت، بدن گاو با استفاده از مکانیسم بافری کردن طبیعی که توسط کلیه کنترل می شود، خود را با تغییرات مواد معدنی جیره هماهنگ می کند. به این ترتیب که با کمک تغییر غلظت کلسیم خون، به واسطه جذب کلسیم از استخوان و افزایش جذب روده ای، کلسیم بیشتری وارد خون می شود که هر دو بوسیله هورمون پاراتیروئید کنترل می شوند. این مکانیسم به افزایش تراوش کلسیم منجر می شود و سیستم های تنظیم کلسیم را برای واکنش بعد از زایمان آماده می کند. از طرفی با کمک کلیه، هموستازی کلسیم قبل از زایمان را حفظ می کند. اسیدوز متابولیک جبران شده ترشح هورمون پاراتیروئید و حساسیت بافت های استخوان و کلیه را نسبت به هورمون پاراتیروئید افزایش می دهد.

اين جيره ها باعث افزايش متابوليسم ويتامين Dدربدن مي شوند.علت آن است كه جيره هاي اسيدي باعث جذب كلسيم ازاستخوانهاي بدن مي شوند،حال اين گاوخشك كه درنزديكي زايمان قراردارد،بعداززايش با ترشح شير بازهمان ميزان كلسيم بدن كم  مي شود،پس براي جبران اين عمل وجلوگيري ازشكستگي استخوانهادربعداززايمان بايدمتابوليسم  ويتامين Dافزايش يابد.

تاثیرسطح اسیدیته جیره

تمام جیره های اسیدوژنیک تنظیم شده، به یک میزان از اسیدوز متابولیکی جلوگیری نمی کنند. دو تا از معمول ترین رویکردها در خوراندن جیره های اسیدوژنیک شامل تغذیه جیره “کاملاً اسیدی شده” و تا “حدی اسیدی شده” می باشند.

رویکرد “تا حدی اسیدی شده” (که در آن PH ادرار در حد 6 تا 7 حفظ می شود) به طور کلی با DCAD صفر تا 5 میلی اکی والان در هر 100 گرم از DM به دست می آید و ممکن است در پیشگیری از هیپوکلسیمی بالینی مؤثر باشد. در رویکرد “کاملاً اسیدی شده” (که PH ادرار در حد 5.5 تا 6 حفظ می شود) به طور کلی DCAD در دامنه 10- تا 15- میلی اکی والان به ازاء هر 100 گرم ماده خشک حفظ می شود و در پیشگیری از هیپوکلسیمی بالینی و کاهش چشمگیر شیوع هیپوکلسیمی تحت بالینی مؤثر است.

کاملاً اسیدی شدن یا تا حدی اسیدی شدن DCAD با توجه به ترکیبات علوفه و دیگر ترکیبات جیره و همچنین عوامل محیطی و مدیریتی می تواند بسیار متغیر باشد. PH ادرار اساسی ترین ابزار برای تعیین میزان مناسب DCAD جیره می باشد.

برای رسیدن به یک جیره کاملاً اسیدی شده می توان از بسیاری از مکمل های آنیونی استفاده کرد ولی همه آنها ماده خشک مصرفی گاوهای پیش از زایش که به یکنواختی PH ادرار در روز منجر می شود را در حد کافی حفظ نمی کنند. این یک نکته مهم است که هنگام انتخاب مکمل اسیدوژنیک باید مورد توجه قرار گیرد.

تحقیق اخیر دانشگاه کرنل، مزایای راهکار خوراندن جیره اسیدوژنیک کاملاً اسیدی شده را نشان داد. نتایج تحقیق نشان داد که کاهش PH ادرار قبل از زایش به افزایش مصرف خوراک دام در بعد از زایش و تولید شیر منجر می گردد در عین حال که کمترین تأثیر را بر مصرف خوراک دام قبل از زایش دارد.

تنظیم انرژی جیره 

نياز است كه جيره pre-fresh حاوي غلظت بالاتري از انرژي باشد، معمولا اقتصادي ترين راه براي تأمين اين نياز، NFC  مي باشد.

نياز است كه سطوح NFC در جيره هاي pre-fresh به3 دليل مختلف بالاتر باشد :

1- پروپيونات ( اسيد چرب فراري كه اصولا از تخمير NFC توليد مي شود ) طول پرزهاي شكمبه را افزايش مي دهد. پرزهاي شكمبه برآمدگي هاي انگشت مانندي هستند كه اسيدهاي چرب فراررا ازشكمبه جذب مي كنند، تحريك رشد پرزها پيش از زايش، جذب اسيدهاي چرب فراربعد از زايش را افزايش مي دهد.  اسيدهاي چرب فرار به عنوان يك منبع انرژي براي گاو استفاده مي شوند وپروپيونات بويژه براي كاهش كتوز مورد نيازاست. حذف اسيدهاي شكمبه نيز براي كنترل اسيدوز شكمبه مهم است.

2- سطوح بالاترNFC  به انطباق ميكروب هاي شكمبه به جيره شيردهي كمك مي كند. افزايش رشدميكروب هاي تخمير كننده NFC پيش اززايش، وقوع اسيدوز و مشكلات مربوط به خوراك وقتي كه يك گاو  زايمان مي كند و جيره اي با NFC بيشتررا مصرف مي كند راكاهش مي دهد .

3- پروپيونات براي به دست آوردن انرژي از چربي بدني و كاهش كتوز مصرف مي شود. سطوح NFC طي دوره pre-fresh بايد به32 تا 33 درصد ماده خشك افزايش يابد. در يك جيره معمول، اين مقداربرابر 6/3 تا5/4 كيلوگرم دانه هاي اضافه شده است. در جيره گاوهاي دوشا، مهم است كه مخلوطي از منابع NFC وارد شود. بعضي از آنها به سرعت تخمير شوند ( نظير قندها و ذرت با رطوبت بالا ) و بعضي از آنها  آرام تر تخمير شود ( نظيرآرد ذرت )، اين امر هضم NFC ، تعداد باكتري هاي شكمبه و مقدارپروتئين ميكروبي دردسترس براي استفاده توسط گاورا افزايش مي دهد .

شكمبه بايد با يك جيره با غلظت انرژي بالاتربراي طويل شدن پاپيلهاي شكمبه تحريك شود . اين امر سطح جذب اسيدهاي چرب فرار را افزايش مي دهد. از آنجايي كه گاوها بعد از زايش جيره با انرژي بالا دريافت مي كنند،تغيير جمعيت ميكروبي نيز بايد اتفاق افتد.

افزودن مکملهای خوراکی به جیره دام

 پروپيونات كلسيم

وارد كردن 500 تا 700 گرم پروپيونات كلسيم( يا معادل مكمل تجاري آن)، در جيره هاي pre-fresh   دز بيشتري ازپروپيونات را تأمين مي كند كه كتوز حاد و مزمن را كاهش مي دهد. پروپيونات دركبد براي تبديل استات حاصل ازچربي موبيليزه شده به انرژي به جاي تبديل استات به كتون ها استفاده مي شود.

 نياسين

نياسين يك ويتامين محلول درآب مي باشد كه توسط ميكروب هاي شكمبه توليد مي شود. نياز به نياسين به ويژه طي دوره انتقال بيشتر ازچيزي است كه در شكمبه توليد مي شود. نياسين مي تواند در كبد در متابوليسم  چربي ها كمك كند و بنابراين افزودن 6 تا 12 گرم نياسين به جيره مي تواند سطوح كتون خون را كاهش دهد.

كولين

كولين يك ويتامين محلول در آب مي باشدكه نظير نياسين توسط ميكروب هاي شكمبه توليد مي شود. همانند نياسين، محققان اكنون بر اين باورند كه ميكروب هاي شكمبه نمي توانند كولين كافي براي تأمين تمام نيازهاي گاو را به ويژه طي دوره انتقال بسازند. كولين در بخشي از ساختار ديواره سلولي به ويژه غشاهاي سلول وجود دارد. كولين دراستفاده از چربي ها و انتقال آن ها از كبد به شكل ليپوپروتئين ولي با چگالي بسيار كم ( VLDL ) دخالت دارند. البته، كولين بخصوص طي دوره انتقال براي گاوها حياتي مي باشد تا به آنها درپاك كردن كبد از چربي تجمع يافته براي جلوگيري ازسندرم كبد چرب كمك نمايد. باكتري هاي شكمبه بيشتر كولين جيره اي مصرف شده توسط گاو را تجزيه مي كنند. بنابراين كولين افزوده شده بايد به شكل محافظت شده دربرابر شكمبه خورانيده شود.