عوامل مختلفی منجر به بروز بیماری ورم پستان در دامداری های شیری می شوند:
- عوامل عفونی و بیماری زا
- طراحی نامناسب سازه، بهاربند و فری استال
- ایجاد محیط ناامن روانی برای دام و بروز استرس در دام های شیری
- نا آگاهی دامدار از وضعیت سلامت دستگاه شیردوش
و عوامل شناخته شده دیگر که هر کدام به تنهایی و یا در کنار سایر عوارض، می تواند منجر به ابتلا پستان به بیماری و زیان ده شدن دام برای دامدار گردد.
در این مقاله به برخی عوارض ناشی از عوامل عفونی، باکتریایی و ویروسی بر روی پستان دام اشاره می شود.
ورم پستان
ورم پستان گاوی بیماری بسیار رایج و با شیوع بالا در گاوهای شیرده می باشد. این بیماری خسارات اقتصادی زیادی به بار می آورد. ورم پستان به عنوان واکنش التهابی پارانشیم بافت پستان تعریف می شود که می تواند در اثر عوامل عفونی، ضربه، عدم رعایت نکات بهداشتی در زمان شیردوشی و یا عوامل توکسیک ایجاد شود. این بیماری به وسیله تغییرات فیزیکی، شیمیایی و باکتریولوژیکی شیر و تغییرات بافت پستان شناسایی می شود. تشخیص بیماری براساس علایم بالینی، تورم بافت پستان، دردناک شدن در حین لمس، تب و دپرسیون می باشد. بیماری های ویروس هرپس گاوی، آبله گاوی، ویروس تب برفکی، اگزمای باکتریایی، اگزمای ناشی از لیسیدن پستان،زگیل سر پستانک، عارضه لکه سیاه، می توانند باعث ایجاد ضایعات در بافت پستانی و مجاری پستان و هم چنین تضعیف مکانیسم دفاعی طبیعی بافت پستان شده که به شکل غیر مستقیم پستان را جهت بروز ورم پستان مستعد می کنند.
- اگزمای باکتریایی
این یک بیماری نادر است که در اثر مکیدن سرپستان ایجاد می شود. علت این بیماری وجود زخم بر روی لب دامی است که عادت به مکیدن پستان خود دارد.
محتمل ترین دلیل این ضایعه باکتری فوزوباکتریوم نکروفورم است. این بیماری می تواند منجر به بروز ورم پستان گردد.
2- التهاب پستان ناشی از ویروس هرپس گاو
در ظاهر، ضایعات آن خیلی شبیه به درماتیت نکروتیک است.
یک عفونت ویروسی سرپستانها است که در بعضی از موارد آسیب وارده به پوست سرپستان آنقدر شدید و دردناک است که شیردوشی گاو امکان پذیر نیست. معمولا سرپستان ها بیشتر از پستان درگیر می شوند. برای درمان سرپستان ها از گلیسیرین و مواد نرم کننده می توان استفاده نمود. اما باید توجه داشت که این گاوها در آخر دوشیده شوند و یا اینکه بعد از دوشش خرچنگی مورد استفاده کاملا شسته و ضدعفونی شود.
3- آبله گاوی
یک عفونت ویروسی است که سرپستان ها را درگیر می کند و علامت آن ضایعات نعل اسبی است. در این بیماری ضایعه به صورت سطحی بر روی پوست سرپستان منتشر می شود و گاه خونریزی می کند. اما دام دردی احساس نمی کند و می توان آن را دوشید.
4- اگزمای ناشی از لیسیدن یا زخم تابستانه
این بیماری در اثر تحریک مگس ها ایجاد می شود. بعضی دام ها عادت دارند پستان خود را به شدت لیس بزنند که درنتیجه منجر به ایجاد زخم هایی بر روی پستان می شود. موارد شدید می تواند منجر به ورم پستان گردد.
5- زگیل های سرپستانک
زگیل ها توسط پاپووا ویروس ایجاد می شود. پنج سویه برای این ویروس وجود دارد و درنتیجه اشکال بیماری نیز متفاوت است. از آنجاییکه این بیماری به خصوص در تلیسه ها و در کنار نهرها بیشتر دیده می شود، یکی از علل بیماری را حشرات در نظر می گیرند. با این حال در گله هایی که تراکم دام ها بالاست هم این بیماری مشاهده می شود.
وجود زگیل می تواند باعث اختلالاتی در امر شیردوشی شود :
- زگیلها مانع اتصال کامل لاینرهای شیر دوشی می شوند. در نتیجه منجر به هوا کشیدن لاینر و ایجاد ضربات به نوک سرپستان می شوند.
- زگیل ها ممکن است دردناک باشند، لذا مانع از رگ کردن خوب پستان می شوند و میزان شیر باقیمانده درپستان افزایش می یابد و تولید کل کاهش می یابد.
- زگیل های موجود در اطراف کانال سرپستان می توانند گاو را مستعد ورم پستان سازند.
- آسیب پوستی ناشی از زگیل می تواند دام را به بیماری های ناشی از باکتری های استافیلوکوکوس اورئوس و استرپکوکوس دیس گالاکتیه مستعد کند. 6- عارضه لکه سیاه
این بیماری نکروز اسفکنتر سرپستانک می باشد و معمولا با عفونت ثانویه فوزوباکتریوم نکروفوروم همراه می گردد. گسترش آسیب در سرپستانک می تواند منجر به بروز ورم پستان گردد. ممکن است شروع بیماری ناشی از آسیب دستگاه شیردوشی باشد اما محیط آلوده نیز باعث گسترش این عارضه می گردد.
7-تب برفکی
یکی از بیماریهای شایع در گاو را می توان تب برفکی نامید بیماری تب برفکی بر اثر شیوع ویروسی به نام پیکورنا ایجاد می شود این بیماری جزو بیماری های عفونی دام است که بر اثر خوردن علوفه های آلوده ایجاد و از طریق راه تنفسی به دیگر گاوها سرایت می کند که باعث قطع شیر و کاهش وزن شدید گاو می شود. تب شدید در گاو جزو مهمترین علائم بیماری تب برفکی در گاو است که با تاول زدن نوک پستان ها و داخل دهان گاو همراه خواهد شد این بیماری بیشتر در زمستان ایجاد می شود. درمان قطعی برای بیماری تب برفکی وجود ندارد اما می توان با واکسینه کردن به موقع گاو و همچنین قرنطینه کردن گاو مانع از سرایت بیماری به کل گاوداری شد.
در ایران تیپ A و O بیماری وجود دارد که با قرنطینه کردن و انجام طرح مایه کوبی دام امکان درمان بیماری تب برفکی در گاو وجود دارد.
بدون نظر